28 Haziran 2011 Salı

Karay Türkleri

Litvanya ile ilgili beni çok heyecanlandıran konulardan bir tanesi de, bugün sayıları 200'den fazla olmayan Karay'lardır. Hazar Boyu'na mensup Karay'ların Litvanya'ya 600 yıl önce Grand Duke Vytautas tarafından getirildiği söylenir. Vytautas zamanında sınırları Karadeniz'e inen Litvan İmparatorluğu'nu korumak amacıyla, savaşçılıkları ile nam salan Türkler'in, Kırım'dan getirilerek sınır boylarına ve bir kısmının da sarayı korumak amacı ile Trakai'ye getirildiği kaynaklarda yer almaktadır. 14. yüyıldan bu yana Litvanya'da yaşayan bu Türkler'in çoğunluğu müslüman olsa da - Kırk Tatar köyünde yaşarlar, onlarla ilgili de yazacağım-, Trakai'dekiler musevi inanışını benimsemişlerdir. Litvanya'ya gelişlerini kendileri şöyle açıklarlar:

"Vatat Biy sofunda ondórtúnčú yúzyïlnïn da bašlaýïnda onbešinči yúzyïlnïn tirildi, yomaxlarïna kórà bar dunyanïn ol keltirdi karaylarnï Krïmnïn yanïndan, Kara Tengiznin yanïndan, da olturyuzdu karaylarnï bunda Troxta. Berdi karaylarya kóp yer ki bolyey nesindàn tirilmà karaylarya."

Karay kelimesinin Arapça & İbranice kökenli, "okumak - kıraat etmek" anlamına gelen Karae'den geldiği söylenir. Diğer Yahudiler gibi, Tevrat'a inanmayıp Eski Ahid'i baz aldıkları için, Hazar Musevileri'ne bu adın verildiği kabul edilir. (Tevrat'ın tahrip edildiğine inanırlar, 10 Emir'i uygularlar.) Mezheplerinin kurucusu Bağdat'lı bir haham olan Anan Ben David'dir. Tevrat tahrip edildiği için yeni bir mezhep kuran Ben David, şikayet üzerine hapse atılır. Cezaevinde oda arkadaşı, Hanefilik mezhebinin kurucusu İmam-ı Azam Ebu Hanefi'dir. Mezhebinin temelini oluştururken, ondan çok etkilendiği söylenir. Hz. İsa'yı ve Hz. Muhammed'i de peygamber olarak kabul ederler. İbadethaneleri (Kenesa) İslami motifler barındırır ve biz gibi ayakkabısız girerler. Tanrı'larına, diğer Yahudiler gibi Yehova değil, "Tengri" derler. Günümüzde, çeşitli coğrafyalara yayılmış olan Karay'ların Türkiye'deki temsilcileri Hasköy civarında yaşarlar. (Karaköy'ün adını Karay'lardan aldığı kabul edilir.) Sefarada mezarlığının bir köşesinde Karay'lara ayrılmıştır.

Litvanya'ya turistik/eğitim/iş ne amaçla giderseniz gidin, mutlaka ama mutlaka Trakai'ye uğrayın. Vilnius'a 25km mesafedeki bu yer zaten oldukça turistik. Müthiş bir gölü ve gölün ortasında da oldukça görkemli bir kalesi var. Kalenin içerisindeki müzedeki Türk & Müslüman izlerini de göreceksiniz zaten. Kaleden dönerken, köprüyü geçtikten sonra, solunuzda tursitik eşya satan yerler vardır. Sola doğru devam edin, 100-150 mt. sonra KYBYNLAR diye bir yer göreceksiniz. Merdivenlerden çıkın, oturun. Menüye bakın. Kendinizi Türkiye'deymiş gibi hissedeceksiniz. Bir kuzu kıbın söyleyin. Türkçe müzik eşliğinde karnınızı doyurun. Hesabı isteyin, 3-5 kuruş bahşiş bırakmayı unutmayın. Arkanızda bıraktığınız güzel anılarla, yeni maceralara yelken açın. Buyrun size bir Karay videosu:




3 yorum:

My Web Projects dedi ki...

merhaba blogunuzu cok begendim.

litvanyada %80i kiz %20 erkekmis nufusun bu dogru mu ?

Litvan dedi ki...
Bu yorum yazar tarafından silindi.
Litvan dedi ki...

Yanlış bilgi hocam. Memleketin hepsi hatun ve Türk erkeklerine hasta oluyorlar. Koş koş koş...